Về thăm Việt Nam

Quý Vị :

Nhân dịp ÐKG nói vê` Sàigòn bây giơ`, tôi xin post bài này để chúng ta cùng suy nghĩ:

ÐTP

TĨNH VỚI ÐỘNG VÀ ÐÔNG VỚI TÂY


Ðàm Trung Phán

Tôi từ Việt Nam trở về lại Canada đã được ba tuần. Ðã mấy lần tôi định ngồi xuống để ghi lại đôi dòng tình cảm mà lại “chưa có cơ duyên”.

Sáng nay, mặc dù trời đang tuyết rơi, tôi mặc quần áo cho thật ấm để đi bộ ra cái công viên mà trong mấy năm nay tôi vẫn thường đi bách bộ hàng ngày. Tới tuổi đã già, mỗi lần mà tôi “được” đi bộ, cái thân tứ đại trên sáu bó của tôi nó “chịu” lắm và muốn reo lên trong đầu óc của tôi . Ðã hơn 20 năm nay, tôi bị cái bệnh “chân phẳng” (flat foot) nên tôi phải đi đôi giầy “hiking boots” như đôi giầy nhà binh và phải có một miếng nệm đặc biệt (inserts) sỏ vào trong giầy, có như vậy tôi mới đi bộ được mà không bị đau lưng. Tuổi già nó hay hành hạ cái thân thể của tôi lắm cơ nên tôi hay phải “giữ ý, giữ tứ” để được yên thân.
Thây kệ trời tuyết, thây kệ phải mặc quần áo mùa đông rất nhiêu khê, thây kệ phải đi giầy và buộc giây rất là lỉnh kỉnh, thân thể và tâm hồn tôi chúng rất cần phải ra đi để mà “đi trong gió lạnh”! Ði để cho máu huyết lưu thông điều hòa và cho cơ thể được hoạt động cho đỡ rã rời. Ði để hồn tôi tìm được cái Tĩnh trong không gian vắng lặng và khoáng đãng.

Các hè phố (sidewalk) nơi tôi ở mấy hôm nay tuy trông vẫn như vậy nhưng lại có nhiều cái bất trắc của mùa đông. Có những khúc đường tôi thấy có một làn tuyết mỏng, tôi “ngây thơ” bước trên tuyết và bất thình lình, tôi mất thăng bằng và trượt chần muốn ngã. May mắn là tôi chẳng làm sao, chứ nếu không thì thật là “ê đít đến tê mông” mất! Tôi đâm ra “khôn hơn” nên cứ kiếm chỗ nào có tuyết giầy và gập ghềnh mà đi nhưng luôn luôn phải nhìn xuống chỗ mình đang đi để mà tránh cái việc “vồ ếch”! Trong lúc đi bộ trên tuyết này, tôi liên tưởng tới Ðà Lạt, xứ của Thung Lũng Tình Yêu mà tôi đã thăm viếng đầu năm nay. Ôi chao, phong cảnh Ðà Lạt đẹp làm sao, khí hậu thì tuyệt trần đời đối với dân phải sống tại xứ lạnh như tôi. Tôi nhớ tới chợ Ðà Lạt, nhớ những rừng thông, những cây hoa đẹp, nhớ tới khách sạn nơi chúng tôi ở trên đường Bùi Thị Xuân, và nhớ nhất cái khí hậu tốt lành của Ðà Lạt. Tôi cũng còn nhớ đến già cái vỉa hè của đường Bùi Thị Xuân: chỗ cao, chỗ thấp, các lỗ hổng trên nắp cống mà người đi bộ có thể vấp phải hay lọt chân vào để mà trẹo chân hay gẫy chân dễ như chơi . Trời đã phú cho người đời một thành phố với nhiều ưu điểm như vậy mà tại sao người ta lại có thể chểnh mảng một cách “bất cần đời” như vậy nhỉ? Hóa ra cái vụ an toàn (safety) của người dân không được “người cầm quyền” coi trọng hay sao? Trong ngành công chánh tại Canada, điều mà chính quyền địa phương quan tâm nhất là sự an toàn cho người dân nhất là cho những người đi bộ trên các hè phố. Trong những tháng mùa đông, các gia chủ và chính quyền có bổn phận phải xúc tuyết, trải muối trên các “sidewalks” và các “driveways” (đường vào chỗ đậu xe, garage) để người đi bộ được an toàn khi đi bộ trên hè phố. Hóa ra, chỉ tính mạng của người dân trong một nước dân chủ, công bằng và văn minh mới “có quyền” được chính phủ thực sự để ý đến chăng?

***
Tôi tiếp tục đi bộ và khi vào đến công viên, một ông già đang “dẫn chó đi chơi” tươi cười nói với tôi:

- Trời không đến nỗi xấu lắm, phải không ông?

Tôi trả lời:

- Ít nhất là cũng mới chỉ có -2 độ C mà thôi! Thế ông thường hay dẫn chó đi bộ lắm sao?

Ông ta tươi cười:

- Cái đứa “cháu” này nó đâu có để cho tôi ngồi yên trong nhà cho nên “hai ông cháu” chúng tôi bèn lội tuyết mà đi bộ ra đây!

Tôi đã từng gặp cặp ông bà già này dẫn chó và 2 đứa cháu đi tản bộ trong cái công viên này trong vòng hai năm qua và mỗi lần gặp tôi, ông bà thường hay hỏi:

- Ông mạnh giỏi?

Lần này, cả ông và tôi cùng “cháu Khuyển” của ông đi chung với nhau một đoạn đường. Ông cho biết năm nay ông ấy đã 76 tuổi và cả hai ông bà còn khỏe mạnh.

- Tôi về hưu đã lâu rồi. Tụi tôi đã mua một căn nhà (condo) tại Florida trước khi tôi về hưu, nhà rất gần bãi biển. Tụi tôi đã thường về Florida sống trong những tháng mùa đông nhưng trong 2 năm vừa qua, tụi tôi không về Florida nữa vì rằng một số bạn già của chúng tôi đã mất, vả lại tụi tôi lại có 2 đứa cháu ngoại đang sống tại Canada. Chúng tôi không phải lo gì về tài chánh hết. Chúng tôi chỉ cầu mong có sức khỏe tốt để sống an lành với con cháu mà thôi! Về già, phải sống xa với con cháu, chúng tôi thấy nhớ chúng lắm!

Ông kiếu từ để “dẫn cháu Khuyển” về nhà và tôi tiếp tục tản bộ trên con đường đi bộ đã được chính quyền địa phương ủi tuyết và giải cát cho đỡ trơn. Kể từ ngày tôi về hưu non, tôi vẫn thường vướng mắc với ý nghĩ: sau khi vợ chồng chúng tôi đã cùng về hưu hết, liệu chúng tôi sẽ ở đâu trong những tháng mùa đông? - Canada, Mỹ, Nam Mỹ hay Việt Nam? Chả là vì cái thân xác của chúng tôi đã “ớn cái nàng tuyết Canada” lắm rồi. Cơ thể tôi nó muốn tìm một nơi nào ấm áp để đỡ bị nhức mỏi ở đôi chân và lâu lâu trên đôi cánh tay. Theo giới y học, tôi được biết rằng vì tôi sinh ra trong một xứ nhiệt đới, cơ thể nó đòi hỏi có được nhiều ánh nắng mặt rời mà ở Canada thì hầu như 7 tháng trong một năm là chúng tôi phải mặc quần áo ấm rồi nên nó mới ra như vậy! Ngoài ra, cơ thể của tôi còn “thích được chẩy mồ hôi” lắm. Những lần “được chẩy mồ hôi” như vậy, tôi cảm thấy rất dễ chịu và tôi có cảm tưởng giống như là khi còn trẻ mà tôi “được gặp người yêu mà không cãi nhau” vậy! Năm nay, trong 1 tháng về sống tại Saigon, tôi đã “được chẩy mồ hôi rất thoải mái” như ý cơ thể tôi muốn. Khổ nỗi là trong cái “được chẩy mồ hôi”, tôi lại phải chống đỡ với cái “bị”: nếu nằm ngủ mà không có máy lạnh hay quạt máy thì tôi có thể “được” thức luôn đến sáng vì cơ thể tôi “bị” cái nóng nó hành hạ!

Tôi đã kiếm ra được nhiều hình ảnh của quê tôi và Hà Nội mà tôi vẫn còn chứa đựng trong tiềm thức sau hơn nửa thế kỷ nhưng tôi cảm thấy thất vọng vì những hình ảnh của ngày xưa trong trí nhớ và hình ảnh thực sự của ngày nay nhiều lúc chẳng giống nhau một chút nào hết. Tôi còn bị cái ồn ào, náo động, cái đông đúc của xe gắn máy, cái ô nhiễm môi trường của Hà Nội, Saigon ... làm tôi cảm thấy ngột ngạt, bất an, đau họng và ho xù xụ. Tôi đã “được” quan Tào Tháo “viếng thăm” 3 lần và có lần “ngài” rượt tôi trong 2 ngày liền mà uống trụ sinh chẳng khỏi và tôi đã nghe theo lời khuyên của người nhà, tôi nốc vài viên thuốc ta là xong ngay. Tôi đã tiễn chân “Quan Tào” và long trọng dặn dò ngài:

- Ngài ơi, ngài ở (nhà ngài!), đừng về (thăm ngộ làm chi)!

Chung quy chắc tại là vì cơ thể của tôi đã quen với nước uống và nếp ăn uống tại xứ lạnh phương tây, nay về thăm phương đông, nó đang cố gắng cải tiến trong những cái “sửa sai” chăng?

Tôi đã được hưởng những tình cảm đầm ấm của họ hàng nhất là được nghe cách xưng hô rất thân thương và độc đáo của người Việt - có một không hai trên thế giới này. Tôi cảm thấy tôi đã tự “móc nối được” giữa quê hương cội nguồn Việt Nam với chính tôi kể từ lúc tôi xuất ngoại 44 năm về trước.Trong chuyến về thăm quê hương này, tôi đã kiếm ra được rất nhiều thứ mà trong ký ức tôi nó cứ “ấm ức phải kiếm cho ra”! Vâng, tôi đã kiếm được nhiều thứ, giả dụ như căn nhà của cha mẹ tôi tại Bắc Ninh và Saigon nhưng tôi cảm thấy buồn não nề vì chúng không còn giống như ngày xưa nữa chả là vì người chủ nhà vì mạng sống đã phải bỏ nhà ra đi biền biệt để rồi cuối cùng cũng chẳng còn có thể trở về thăm lại trước khi lìa đời! Phải chăng là chính bản thân tôi đã thay đổi rất nhiều cũng như cuộc sống trên trái đất này cũng đang thay đổi nhưng những hình ảnh tồn trữ trong trí óc của tôi không hề thay đổi? Dù sao chăng nữa, sau khi tôi đã “tìm được” những thứ mà tôi hằng lùng kiếm, cho dù tôi có ít nhiều thất vọng, buồn phiền nhưng tôi lấy lại được cái yên vui trong lòng trong một thời gian ngắn. Thôi nhé, từ nay tôi sẽ chẳng còn bận tâm đi tìm kiếm làm chi cho mệt cái thân xác già nua này nữa và tôi sẽ an nhiên tự tại sống với chính tôi và gia đình chúng tôi tại một phương trời hải ngoại xa xôi. Tại miền quê hương “đất lạnh tình nồng” này, tôi cảm nhận thấy rằng các con cháu chúng tôi đang và sẽ sống bình an hơn chúng tôi hồi còn trẻ ở Việt Nam và hy vọng rằng chúng luôn luôn nghĩ tới cội nguồn Việt Nam.

***

Hôm nay, tôi ngồi trong căn phòng tĩnh mịch để mà viết lách sau khi đã đi bộ về. Trời bên ngoài vẫn còn đang có tuyết rơi, tôi thấy tôi rất an nhàn, vui vẻ và tôi đã trở về lại được với cái Tĩnh của nội tâm tại miền “đất lạnh tình nồng”này. Mặc dù cho trời có lạnh, cái khí hậu giá lạnh này chỉ ảnh hưởng ít nhiều tới phần thân xác nhưng trong phần nội tâm, tôi thấy an tịnh, thoải mái “được” sống với con người đích thực của tôi, trái ngược hẳn với cái động, cái ồn ào, náo nhiệt của những thành phố lớn bên Việt Nam.

Ông bạn già người Ðức mà tôi gặp sáng nay đã vô hình chung “chỉ đường dẫn lối cho tôi đi”: trong tuổi già, cha mẹ muốn ở gần với con, với cháu và rất ngại phải đi du lịch xa nhà. Về già, phần tinh thần của con người có khuynh hướng tìm kiếm cái Tĩnh hơn là cái Ðộng và phần này quan trong hơn là cái khổ cực của thân xác.

Trong chuyến về thăm lại quê hương, tôi thường hay có những giây phút nghĩ tới cháu nội và các con của chúng tôi. Con gái chúng tôi đã nói:

- Con mong mẹ về từng ngày để con báo tin là con đã có bầu!

Nghĩ đến con, cháu của chúng tôi, chúng tôi thấy gia đình mình thật là may mắn khi tôi chợt nghĩ đến những đôi mắt ngây thơ, trong sáng nhưng đã nhuốm phần ưu tư của các cháu bé mồ côi sống trong các trại mồ côi mà chúng tôi đã có cơ duyên tới thăm tại Huế, Ðà Lạt và Saigon. Lại do một cơ duyên nữa (mà giới tâm linh tây phương mệnh danh là “insights”), chúng tôi đã gặp Huệ Thi tại Ðà Lạt. Thi là một phụ nữ Việt Nam đã lập gia đình tại Bắc Âu và đã vượt biên lúc 9 tuổi sau khi thân phụ qua đời trong một trại cải tạo.Tuy sống tại hải ngoại đã nhiều năm và kết hôn với một người Bắc Âu, Huệ Thi nói và viết tiếng Việt rất rành. Huệ Thi đã hăng hái đi theo chúng tôi đến thăm một trại mồ côi tại một ngôi chùa ở vùng Ðà Lạt. Trong khi vợ chồng chúng tôi còn đang bận rộn nói truyện với Sư Bà, Huệ Thi đã nhanh nhẩu vào phòng để bồng bế 2 cháu mồ côi. Các cháu khác, vì thiếu tình cha mẹ nên thay phiền nhau đòi Thi và nhà tôi bồng bế các cháu trong khi đó tôi còn bận việc chụp hình, quay phim.

Sau khi vợ chồng chúng tôi đã tặng nhiều hộp mì, bánh, kẹo và trao tặng ít tiền cho nhà giữ trẻ trong chùa, tôi phải đi kiếm Huệ Thi vì lúc này Thi đang “bận việc bồng bế” trong một căn phòng khác. Huệ Thi đã bịn rịn trong lúc chia tay cùng các cháu bé. Buổi tối hôm đó, Thi tới khách sạn chúng tôi để tặng chúng tôi vài tấm hình mà ông xã của Thi đã in ra. Ðằng sau mỗi tấm hình là một bài thơ mà Huệ Thi đã viết chớp nhoáng và tôi thích nhất bài thơ này của cháu Thi:

EM BÉ MỒ CÔI

Số phận mồ côi ánh mắt buồn
Tình thương thiếu vắng, giọt lệ tuôn.
Vòng tay âu yếm nào đâu biết
Ðau xót cho em mất cội nguồn.

Huệ Thi
Jan.7, 2006
Ðà Lạt

Một số gia đình Canadian đã có con nuôi gốc Việt, các cháu trông rất hồng hào và khỏe mạnh. Một bà mẹ nuôi đã đưa cho chúng tôi một số tiền để “nhờ ông bà về Việt Nam mua thực phẩm cho các cháu trong một trại mồ côi dùm tôi. Nếu con gái Mai Anh của tôi được ăn uống đầy đủ, tôi cũng mong giúp một số các cháu mồ côi một phần nào tại Việt Nam”! Một gia đình khác đã tâm sự với tôi:

- Vợ chồng chúng tôi cảm thấy áy náy mỗi lần thấy cháu Liêm không nói được tiếng Việt và không được sống với văn hóa Việt Nam. Có cách nào ông bà giúp gia đình chúng tôi được không?

Xin mời quý độc giả vào xem trang hình ảnh của các cháu mồ côi tại Việt Nam và tại Canada để thấy một số các bà mẹ gốc Canada mặc áo dài Việt Nam trong bữa tiệc ngày Tết mà nhóm này thường tổ chức hàng năm cho gia đình và các con nuôi của họ:


http://www.pbase.com/tamlinh/families_with_children_from_vietnam

http://www.pbase.com/tuthien


Chúng tôi giống như những cây cối đã về già và đang bám rễ khá sâu vào miền quê hương thứ hai này rồi. Chúng tôi vui vẻ đón nhận nơi này làm quê hương để sống yên ổn trong mái ấm gia đình và để chờ một “chuyến bay” đưa chúng tôi về với quê hương cội nguồn của ngàn thu. Tôi chỉ hy vọng rằng khi đó con cháu của chúng tôi sẽ không cảm thấy buồn rầu về chuyến đi này bởi vì rằng hồn tôi sẽ thật sự được trở về với cái Tĩnh nguyên thủy của nó và tôi xin để lại trên Cõi Tạm này tất cả cái động của Tây Phương và cái động của Ðông Phương.

Ðàm Trung Phán
Mississauga, Canada
March 2, 2006